Thuốc cấy tránh thai là BPTT tạm thời có chứa progestin. Hiện nay thuốc cấy tránh thai có hai loại: (i) Norplant: gồm 6 nang mềm, vỏ bằng chất dẻo sinh học, mỗi nang chứa 36 mg levonorgestrel, và (ii) Implanon: chỉ có một nang, chứa 68 mg etonogestrel. Norplant có tác dụng kéo dài 5 năm (hoặc dến 7 năm với những phụ nữ có trọng luợng dưới 70 kg tại thời điểm đặt và trong quá trình sử dụng) và Implanon có tác dụng 3 năm. Khách hàng nhiễm HIV hay có bạn tình nhiễm HIV có thể sử dụng thuốc cấy tránh thai nhưng cần luu ý là BPTT này không giúp ngăn ngừa NKLTQÐTD và HIV/AIDS.
1. CHỈ ÐỊNH
-Phụ nữ muốn sử dụng một BPTT dài hạn và có hồi phục
2. CHỐNG CHỈ ÐỊNH.
a. Chống chỉ định tuyệt đối
– Có thai
– Ðang bị ung thư vú
b. Chống chỉ dịnh tương đối
– Ðang bị thuyên tắc tĩnh mạch sâu, thuyên tắc phổi
– Ðang bị lupus ban đỏ hệ thống và có kháng thể kháng phospholipid (hoặc
không làm xét nghiệm)
– Ra máu âm đạo bất thường chưa duợc chẩn đoán nguyên nhân
– Ðã từng bị ung thư vú và không có biểu hiện tái phát trong vòng 5 năm trở lại.
-Xơ gan mất bù có suy giảm chức năng gan trầm trọng, hoặc u gan (ngoại trừ
truờng hợp tăng sinh lành tính dạng nốt – benign focal nodular hyperplasia).
– Không tiếp tục sử dụng nếu khách hàng:
+ Ðã từng hoặc đang bị tai biến mạch máu não hoặc thiếu máu cơ tim
+ Ðau nửa đầu có kèm mờ mắt
3. QUI TRÌNH THỰC HIỆN
a. Tư vấn
– Lắng nghe và tìm hiểu nhu cầu của khách hàng về thuốc cấy tránh thai
– Hiệu quả, ưu, nhuợc điểm (có thể khó lấy ra). Biện pháp không có tác dụng phòng tránh NKLTQÐTD và HIV/AIDS
– Cho khách hàng biết các tác dụng phụ có thể gặp, đặc biệt là ra máu bất thuờng
– Khách hàng có thể đến khám lại bất cứ lúc nào khi có vấn đề hoặc muốn tháo que cấy tránh thai
– Không phải là BPTT vinh viễn, Norplant có tác dụng trong 5 – 7 năm, Implanon có tác dụng trong 3 năm
b. Tham khám dánh giá truớc khi áp dụng biện pháp
-Hỏi kỹ tiền sử để phát hiện chống chỉ định
-Thăm khám để loại trừ có thai, ra máu không rõ nguyên nhân. Trong hoàn cảnh xét nghiệm nuớc tiểu để thử thai không sẵn có, có thể dánh giá là “không có thai” dựa vào những dấu hiệu lâm sàng
c. Thời diểm thực hiện
Khách hàng chưa sử dụng BPTT
– Ngay khi đang có kinh hoặc trong 7 ngày đầu (hoặc trong vòng 5 ngày đầu đối với Implanon) của vòng kinh
– Ở bất cứ thời điểm nào nếu biết chắc là không có thai. Nếu đã quá 7 ngày (hoặc nếu quá 5 ngày đối với Implanon) từ khi bắt đầu hành kinh cần tránh giao hợp hoặc sử dụng thêm BPTT hỗ trợ trong 7 ngày kế tiếp
– Vô kinh: bất kỳ thời điểm nào nếu có thể khẳng định không có thai, cần tránh giao hợp hoặc sử dụng thêm BPTT hỗ trợ trong 7 ngày kế tiếp
– Sau sinh và cho con bú hoàn toàn hoặc gần như hoàn toàn:
+Trong vòng 6 tuần sau sinh và đang cho con bú: chỉ sử dụng thuốc cấy một khi không còn BPTT nào khác
+Từ 6 tuần dến 6 tháng, vô kinh: bất kỳ lúc nào
+Nếu có kinh lại sau 6 tuần: như truờng hợp hành kinh bình thuờng
– Sau sinh không cho bú hoàn toàn
+Trong vòng 6 tuần sau sinh: chỉ sử dụng một khi không còn BPTT nào khác
+Sau 6 tuần: nếu chua có kinh lại, thực hiện cấy que bất kỳ lúc nào nếu chắc chắn là không có thai, khách hàng cần sử dụng BPTT hỗ trợ trong 7 ngày kế tiếp; nếu đã có kinh lại, thực hiện như truờng hợp hành kinh bình thuờng
-Sau sinh, không cho con bú:
+Duới 21 ngày: bất kỳ lúc nào
+Từ 21 ngày trở di và chưa có kinh: bất kỳ thời điểm nào nếu có thể khẳng định không có thai, cần tránh giao hợp hoặc sử dụng thêm BPTT hỗ trợ trong 7 ngày kế tiếp
+Nếu đã có kinh lại bình thuờng: như truờng hợp hành kinh bình thường
+Ngay sau phá thai hoặc sẩy thai:
+Trong vòng 7 ngày sau phá thai, sẩy thai: có thể cấy thuốc ngay lập tức
+Sau 7 ngày: bất kỳ thời diểm nào nếu có thể khẳng định không có thai, cần tránh giao hợp hoặc sử dụng thêm BPTT hỗ trợ trong 7 ngày kế tiếp
-Sau sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp: sử dụng thuốc cấy trong vòng 7 ngày đầu của kỳ kinh kế tiếp (vào trong vòng 5 ngày dối với Implanon) hoặc trong bất kỳ thời điểm nào nếu chắc chắn là không có thai. Cung cấp các BPTT hỗ trợ hoặc thuốc tránh thai trong thời gian chờ cấy thuốc
-Ngay sau khi lấy thuốc cấy nếu muốn cấy tiếp
Khách hàng đang sử dụng BPTT nội tiết sẽ đuợc cấy thuốc
-Ngay lập tức nếu dang sử dụng liên tục và đúng cách hoặc nếu biết chắc là không có thai, vào thời diểm lặp lại mũi tiêm
Khách hàng dang sử dụng BPTT không nội tiết (không phải DCTC) sẽ đuợc cấy thuốc
– Ngay lập tức nếu đang sử dụng liên tục và đúng cách hoặc nếu biết chắc là không có thai. Nếu đã quá 7 ngày từ khi bắt đầu hành kinh cần tránh giao hợp hoặc sử dụng thêm BPTT hỗ trợ trong 7 ngày kế tiếp
Khách hàng dang sử dụng DCTC (kể cả DCTC giải phóng levonorgestrel) sẽ đuợc cấy thuốc
– Trong vòng 7 ngày đầu tiên của vòng kinh, có thể lấy DCTC ở thời điểm này.
– Bất kỳ lúc nào nếu biết chắc là không có thai:
+Nếu đã quá 7 ngày từ khi bắt dầu hành kinh và đã có giao hợp: cần lấy DCTC vào chu kỳ sau.
+Nếu đã quá 7 ngày từ khi bắt dầu hành kinh và không giao hợp: cần tránh giao hợp hoặc sử dụng thêm BPTT hỗ trợ trong 7 ngày kế tiếp. Nếu DCTC chính là biện pháp hỗ trợ: cần lấy DCTC vào chu kỳ sau.
-Nếu vô kinh hoặc ra máu không theo chu kỳ: xem huớng dẫn dành cho phụ nữ vô kinh
